Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistanda bugdaý önümçiligi birnäçe esse artdy. Ýurduň gallaçylary her ýylda ýurduň una, ýarma, çörek önümlerine, makaron önümlerine beýleki çörek önümlerine bolan içerki talabyny doly kanagatlandyrýan bugdaýy ýeterlik derejede öndürýärler. Galla hasyly ýygnalyp bolandan soňra has jogapkärli möwsüm ýygnalan hasyly saklamak we ony gaýtadan işlemek möwsümi başlanýar. Munuň üçin ýurtda kuwwatly däne saklaýan, elewatorlar, gaýtadan işleýän toplumlar döredildi. “Türkmengallaönümleri” Döwlet birleşiginiň kärhanalary bu wezipeleri ýerine ýetirmek bilen meşgullanýar. Olaryň ygtyýarynda 19 sany däne üweýän, kabul edijileriň 6-sy, 35 sany çörek bişiriji, 2 sany makaron kärhanalary, taýýar önümleri ýerleýän dükanlaryň 35-si bardyr. Döwlet birleşiginiň gaýtadan işleýän kärhanalarynyň umumy kuwwatlylygy ýylda 1130,6 müň tonna uny öndürmäge ukyplydyr. Un zawodlarynda unuň ýokary, birinji we ikinji görnüşleri, makaron önümlerini, bugdaý ýarmasyny öndürmek üçin un öndürilýär. Döwlet birleşiginiň hereket edýän makaron öndürýän kuwwatlyklar ýylda 30 müň tonna çenli önüm öndürmäge mümkinçilik berýär.
Soňky ýyllarda ýurduň bu pudagy Türkmenistanyň sebitleriniň ählisinde Balkan, Lebap, Ahal, Daşoguz we Mary welaýatlarynda dänäni gaýtadan işleýän täze kärhanalar, ýewropanyň iň häzirki zaman enjamlary bilen üpjün edilen kärhanalary bilen üsti ýetirildi. Däneçilik, bu elbetde diňe bir bugdaý däldir Daşoguz welaýatynyň S.Türkmenbaşy adyndaky etrapda şalyny gaýtadan işleýän toplum işe giriziler. Bu toplumyň düzümine 30 müň tonna şaly dänesini saklamak üçin ýöriteleşdirilen elewator we şalyçylyk zawody girer.
2012-nji ýylda Ahal welaýatynyň Derweze etrabynda kuwwatly elewator we Ruhabat etrabynda bugdaý dänelerini saklamak we gaýtadan işlemek üçin ýurtda iň iri önümçilik toplumy ulanmaga berildi. Onuň düzümine bir wagtyň özünde 100 müň tonna dänäni saklamaga niýetlenen elewator, degirmen, makaron bölümi, çörek bişirýän girýär. Bu toplum bu ýerde öndürilýän bugdaýy gaplamak üçin niýetlenen polietilen haltalaryny öndürýän önümçilik bölümi bilen bilelikde ulanmaga berildi.
Ondan azajyk soňra Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda, Daşoguz welaýatynyň Görogly etrabynda we Maryda her biri ýylda 50 müň tonna gallany saklamaga we gaýtadan işlemäge niýetlenen kärhanalar ulanmaga berildi. Lebap welaýatynda bolsa, bir wagtyň özünde 100 müň tonna bugdaý saklamaga niýetlene we ýylda 80 müň tonna un öndürýän kärhana işläp başlady.
2014-nji ýylda Türkmenistanda hemmesini hasaplanyňda bir wagtyň özünde 360 müň tonna bugdaýy saklamaga niýetlenen täze elewatorlaryň birden sekizisi ulanmaga berildi. Bu ýerde alynan hasyly saklamak we ýurduň ätiýaçlyk tohumlyk bugdaýlaryny saklamak üçin ähli şertler döredilendir. Gelejekde her bir welaýat iri galla saklanylýan ammarlaryň birnäçesine eýe boljakdygyny bellemelidiris. Golaý geljekde galla saklanylýan ammar Köneürgenç etrabynyň Köneürgenç şäherinde gurlar. Häzirki wagtda bolsa şol welaýatyň Boldumsaz etrabynda elewatoryň gurluşygy alnyp barylýar.
Önümleriň görnüşleri we möcberi ýylsaýyn artýar, çörek we bulka önümleriniň dürli görnüşleri bilen üpjün edilýär. Soňky ýyllaryň dowamynda ýurduň çörek bişiriji we makaron senagatyna täze tehnologiýalaryň birnäçesi ornaşdyryldy. “Türkmengallaönümleri” Döwlet birleşiginiň kärhanalarynyň onlarçasy häzirki zaman awtomatlaşdyrylan liniýalar bilen üpjün edildi. Türkmenistanyň Prezidentiniň “Duzy ýodlaşdyrmak we uny demir bilen baýlaşdyrmak hakynda” Kararyna laýyklykda “Saglyk” Döwlet maksatnamasynyň çäklerinde we ilatyň arasynda ýod-demir ýetmezçilik keselleriniň öňüni almak we ýok etmek maksady bilen, ÝUNISEF-ň tehniki taýdan goldaw bermeginde unuň ýokary we birinji görnüşleriniň ählisi demir sulfatynyň premiksi we foliý kislotasy bilen baýlaşdyrylýar.
Umuman “Türkmengallaönümleri” Döwlet birleşigi öz işini alty ugur boýunça alyp batýar, birleşigiň hünärmenleriniň tagallalary bolsa bölümlerde jemlenendir. Meselem, däne önümçiligi we taýýarlamak bölümi ekiş geçirmek, dänäni ösdürip ýetişdirmek, dökün, suw bermek we hasyl ýygnamak meselelerine gözegçilik edýär. Un-ýarma we kombinirlenen iým senagaty bölümi gallany una we ýarma öwürmek çärelerine jogap berýär, şeýle hem öndürilýän önümleriň hilini üpjün edýär. Dänäni gaýtadan işleýän bölümleriniň ählisinde standartlaşdyrmak işleri alnyp barylýar. Çörek bişirýän we makaron senagaty bölümi çöregi, çörek-bulka önümlerini we konditer önümlerini bişirmek işleri bilen meşgullanýar. Hünärmenler iň gerek bolan önümi çöregiň hiline monitoringi yzygiderli alyp barýarlar. Şonuň üçin hem çörek zawodlary, çörek bişirýän kärhanalar we makaron bölümleri umumy standartlaryň tabynlygyndadyr. Çörek önümlerini paýlaýan bölüm dänäni we çörek önümlerini ýerleşdirmek, şeýle hem döwlet gaznalaryny däne bilen üpjün etmek bilen meşgullanýar. Şeýle hem hususy gurluşyk we daşary ykdysady hyzmatdaşlyk bölümleri hem bardyr.
Un-ýarma we kombinirlenen iým senagaty bölüminiň baş hünärmeni Ballyk Saparlyýewiň belleýşi ýaly, dänäni ýokary hilli saklaýan we öz önümleri bilen sebitleriň çörek-bulka önümlerine bolan isleglerini doly kanagatlandyrýan iri häzirki zaman elewatorlaryň iksini her welaýatda gurmak wezipesi öňde dur. Şular ýaly toplumlaryň üsti ýygy-ýygydan tohumlyk bugdaýy arassalaýan, olary zyýan berijilerden we ösümlikleri kesellerden goraýan bölüm bilen ýetiriler. Tohumlaryň her bir görnüşine nyşan goýulýar. Bu bolsa ekiş döwründe kärendeçiler üçin örän oňaýly ýagdaýdyr.
“Türkmengallaönümleri” Döwlet birleşigi ýurduň däneçilik hojalyklaryny tohum bilen üpjün edýär. Muňa Döwlet birleşiginiň Ahal welaýatynda ýerleşýän Däneçilik ekinleri ylmy-önümçilik institutynyň işi şert döredýär. Şunuň ýaly tejribe-synag ylmy-önümçilik meýdançasy Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň ýanynda hem bar. Bu ýerde hem däne ekinlerini ösdürip ýetişdirmek öwrenilýär. Tejribe-synag uçastoklarynda ýurduň oba hojalyk alymlary seçme tohumçylyk gözleglerini, täze görnüşleri synagdan geçirýärler, olaryň oňaýly hillerini güýçlendirýärler. Birnäçe ýylyň içinde täze görnüşler döredildi we iş ýüzünde ornaşdyryldy. Olar häzirki wagtda Türkmenistanyň bugdaý meýdanlarynda ösdürilip ýetişdirilýär. Meselem, “Miras” (türkmen alymlary 2013-nji ýylda bugdaýyň bu görnüşinde ilkinji synag ekişini geçirdiler), şeýle hem bugdaýyň “Ak baş” atly görnüşi hem synag edildi.
Türkmenistan bugdaý bilen diňe bir özüni üpjün etmän, eýsem ony dünýäniň azyklyk bazarlaryna hem iberýär. Ilatyň milli çörek önümlerine bolan ýokary talaplaryny nazara almak bilen, çörek bişirýän tamdyr ulgamy giňeldildi. Indi gyzgyn çörekler bazarlaryň ýakynda, ýagny müşderileriň gözleriniň alnynda bişirilýär.